O wszechstronnym zastosowaniu folii aluminiowej pisaliśmy już wiele, jednak dzieła sztuki rękodzielniczej w postaci słynnych szopek krakowskich robią wyjątkowe wrażenie. Są to precyzyjne miniatury zabytkowych budowli Krakowa, nawiązujące do świąt Bożego Narodzenia.
Jednym z materiałów użytych do budowy tych majestatycznych dzieł jest nasza kolorowa folia aluminiowa.
Jeśli ktoś jeszcze nie widział krakowskich szopek to z całą pewnością warto to zrobić. Prestiż rękodzieł podnosi fakt, że zostały one wpisane na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.
Choć coroczny konkurs na najpiękniejszą szopkę już za nami, to wystawę pokonkursową tych dzieł można podziwiać w Krzysztoforach do końca lutego!
Folia aluminiowa budulcem szopek krakowskich
W budowie tradycyjnych szopek krakowskich wykorzystuje się przede wszystkim drewno, tekturę, papier, szkło oraz folię aluminiową. Są to podstawowe tworzywa charakterystyczne dla tradycyjnych szopek, jednak w zależności od inwencji twórczej artysty, stosowane są także takie materiały jak gips, modelina, włóczka, stal itp.
Jednym z artystów zajmujących się budową tych precyzyjnych miniatur budowli jest pan Dariusz Czyż, laureat wielu nagród w konkursach szopek krakowskich. Specjalizuje się w szopkach małych a jego prace można podziwiać w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. Wraz z innymi szopkarzami krakowskimi do budowy swoich szopek używa folii aluminiowej od firmy Holtex. Choć nasz udział to jedynie dostarczenie materiału o wysokiej jakości, to jednak bardzo nas cieszy fakt, że możemy wnosić jakikolwiek wkład w powstawanie tak majestatycznych i imponujących rękodzieł.
Szopki krakowskie na liście UNESCO
Ogromnym wyróżnieniem dla krakowskiego szopkarstwa jest wpisanie rękodzieł na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Decyzja ta zapadła 29 listopada 2018 roku, na posiedzeniu komitetu, które odbyło się na Mauritiusie. Jest to pierwszy taki wpis, o jaki wystąpiło Państwo Polskie.
A co w praktyce oznacza niematerialne dziedzictwo kulturowe?
Treść Konwencji mówi tak: ”Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości […]”.
Szopki krakowskie doskonale wpisują się w teść konwencji, ponieważ pierwsze z nich powstały w połowie XIX w a ich tradycja trwa nieprzerwanie do dziś. Początkowo tworzone były przez cieśli i murarzy z Krakowa i okolic, w czasie martwego sezonu budowlanego. Ich pierwowzorem był przede wszystkim kościół Mariacki, ale tworzono również miniatury Wawelu, Barbakanu i Sukiennic. Mniejsze szopki były wówczas chętnie kupowane przez mieszczan, a większe były rekwizytami w przenośnych teatrzykach, które odbywały się w okresie świątecznych w domostwach zamożnych krakowian.
Coroczne konkursy szopek krakowskich
Obecnie funkcje obrzędowe szopek krakowskich nie są praktykowane, jednak samo szopkarstwo ma się świetnie. Corocznie w Krakowie organizowane są konkursy na najpiękniejszą szopkę. Jednak jej walory estetyczne to nie jedyny warunek zakwalifikowania się szopki do walki o zwycięstwo w konkursie. Każda praca zgłoszona do konkursu musi spełniać pewne kryteria. Pod uwagę brane jest nawiązanie do tradycji, architektura, kolorystyka, lalki, elementy ruchome, nowatorstwo, dekoracyjność i ogólne wrażenia estetyczne. Każda praca oceniana jest anonimowo a w skład jury wchodzą historycy, muzealnicy, etnografowie i plastycy. Konkurs odbywa się więc na wysokim poziomie a nagradzane i wyróżniane szopki śmiało noszą tytuł prawdziwych dzieł.
Jednym z laureatów kilku nagród i wielu wyróżnień w corocznych konkursach jest wspomniany już pan Dariusz Czyż. Zdobył on pierwszą nagrodę w roku, 2012, 2013, 2014 i 2019 w grupie szopek średnich oraz wiele innych nagród, które dziś ciężko wręcz zliczyć. W ostatniej szopce zostały umieszczone aż dwa miasta – przepiękny Kraków oraz wieczny Rzym wraz z Watykanem. Prace i osiągnięcia pana Dariusza Czyża można zobaczyć tutaj: http://szopki.eu/dariusz-czyz/ i oczywiście w kolekcji Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.
Wiadomość o tym, że nasza kolorowa folia aluminiowa używana jest w budowie tak wspaniałych rękodzieł jak szopki krakowskie, przyjęliśmy z radością. Mamy nadzieję, że nasza współpraca z krakowskimi szopkarzami będzie trwała jak najdłużej. Z naszej strony panu Dariuszowi życzymy kolejnych sukcesów i radości z tworzenia!
